پرسش درباره چیستی و چگونگی مساله بنیادین جامعه ایران مبحثی تاریخی است که حداقل به صورت رسمی از دهه 1350 خورشیدی تاکنون در حوزه‌های گوناگون توسعه مطرح بوده و هست. گاه وجه مثبت این پرسش را تحرکهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه به خود اختصاص می‌داد که خارج شدن از پوسته‌ها و قالب‌های سنتی چالش‌ها و مسائل جدیدی پیش‌رو می‌نهد و گاه نگرانی‌های ناشی از فرسایش و زوال منابع معنوی و مادی توسعه تهدیدها و مخاطراتی را که همبستگی اجتماعی را در بر می‌گیرد، برجسته کرده است.
